Ứng dụng công nghệ hiện đại trong khai thác than

Những năm qua, Tập Ä‘oàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV) đã đẩy mạnh đầu tÆ°, ứng dụng KHCN hiện đại vào sản xuất than, coi đây là chiến lược phát triển bá»n vững để tăng năng suất, sản lượng khai thác và nhất là tiết kiệm tài nguyên khoáng sản cho đất nÆ°á»›c. Tại các má» hầm lò, TKV đã áp dụng hệ thống cÆ¡ giá»›i hóa, tá»± Ä‘á»™ng hóa đồng bá»™ trong khai thác than, cải thiện Ä‘iá»u kiện làm việc cho thợ lò, hạn chế tác Ä‘á»™ng đến môi trÆ°á»ng, hÆ°á»›ng tá»›i mục tiêu xây dá»±ng thành công mô hình Má» xanh, sạch, hiện đại, ít ngÆ°á»i.

Những giải pháp đột phá

Công ty Cổ phần than Hà Lầm là má»™t trong những Ä‘Æ¡n vị tiên phong trong đầu tÆ° công nghệ hiện đại, cÆ¡ giá»›i hóa vào khai thác than hầm lò của ngành Than. Äến nay, Công ty đã đầu tÆ°, Ä‘Æ°a vào sá»­ dụng hai lò chợ cÆ¡ giá»›i hóa đồng bá»™ có cÆ¡ cấu hạ trần thu hồi than nóc, gồm má»™t lò chợ công suất 600 nghìn tấn/năm, má»™t lò chợ công suất 1,2 triệu tấn/năm. Qua đó, sản lượng khai thác than của công ty đã tăng từ ba đến năm lần so vá»›i lò chợ giá thủy lá»±c liên kết xích trÆ°á»›c kia. Äây cÅ©ng là hai lò chợ được đầu tÆ° hiện đại, đồng bá»™ nhất và có công suất lá»›n nhất trong toàn Tập Ä‘oàn đến thá»i Ä‘iểm này. Bên cạnh áp dụng cÆ¡ giá»›i hóa đồng bá»™, công ty chú trá»ng đến nghiên cứu, ứng dụng tin há»c hóa, tá»± Ä‘á»™ng hóa trong hoạt Ä‘á»™ng sản xuất. Công ty đã Ä‘Æ°a vào vận hành Trung tâm Äiá»u hành sản xuất tập trung, tích hợp thông tin trong và ngoài lò qua hệ thống cáp quang lên 24 màn hình lá»›n, phục vụ dá»± án khai thác hầm lò phần dÆ°á»›i mức – 50 m. Giám đốc Công ty cổ phần Than Hà Lầm Trần Mạnh CÆ°á»ng cho biết: Thá»±c hiện chiến lược của tập Ä‘oàn, xây dá»±ng thành công mô hình “Má» xanh, sạch, hiện đại, ít ngÆ°á»iâ€, từ năm 2014 đến nay, Công ty đã áp dụng công nghệ má»›i và cÆ¡ giá»›i hóa trong khai thác than hầm lò. Tiêu biểu nhÆ° việc đầu tÆ° hai lò chợ cÆ¡ giá»›i hóa, áp dụng máy đào lò com-bai, máy xúc, chống lò bằng vì neo,… qua đó, tăng năng suất lao Ä‘á»™ng, đẩy nhanh tiến Ä‘á»™ thi công. Năm 2019, sản lượng than nguyên khai của Công ty đạt gần 3,3 triệu tấn, doanh thu từ than đạt hÆ¡n 3.000 tá»· đồng, thu nhập bình quân ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng hÆ¡n 14 triệu đồng/tháng.

Nếu xếp hạng các Ä‘Æ¡n vị khai thác than hầm lò thuá»™c TKV, Mạo Khê lại được coi là má» có Ä‘iá»u kiện khó khăn bậc nhất: hàm lượng khí mê-tan ở mức siêu hạng (căn cứ theo Ä‘á»™ xuất khí mê-tan tÆ°Æ¡ng đối), Ä‘iá»u kiện địa chất phức tạp, luôn tiá»m ẩn nguy cÆ¡ mất an toàn nhÆ° bục nÆ°á»›c, nổ khí,… Äặc thù vỉa than của Mạo Khê má»ng, dốc, áp lá»±c lá»›n, phay phá nhiá»u, chi phí sản xuất cho má»™t tấn than lá»›n, thá»i gian gần đây, má» bắt đầu xảy ra tình trạng cháy ná»™i sinh,… Do vậy, từ lâu Công ty cổ phần Than Mạo Khê đã mạnh dạn đổi má»›i, áp dụng công nghệ tiên tiến, hiện đại vào sản xuất, đẩy mạnh cÆ¡ giá»›i hóa, tá»± Ä‘á»™ng hóa trong đào lò, khai thác, vận tải, nhằm tăng năng suất, giảm giá thành, cải thiện Ä‘iá»u kiện làm việc của công nhân. Ngay từ năm 2007, Công ty đã chủ Ä‘á»™ng đầu tÆ° thá»­ nghiệm má»™t lò chợ cÆ¡ giá»›i hóa toàn bá»™ bằng tổ hợp giàn chống 2ANSH. Thá»i Ä‘iểm đó, đây là công nghệ khai thác tiên tiến, áp dụng khấu toàn bá»™ chiá»u dày của vỉa theo hÆ°á»›ng vỉa dốc, cần ít lao Ä‘á»™ng, công suất lò chợ cao, an toàn trong quá trình sản xuất.

Ngoài ra, Mạo Khê áp dụng rá»™ng rãi các vì chống cÆ¡ khí hóa nhÆ° giá khung ZHF, giá thủy lá»±c XDY và loại bá» toàn bá»™ các cá»™t chống gá»—, cá»™t chống thủy lá»±c Ä‘Æ¡n trong lò chợ để bảo đảm an toàn. Mục tiêu của Công ty là khi dá»± án khai thác dÆ°á»›i mức -150 m Ä‘i vào hoạt Ä‘á»™ng, sẽ đầu tÆ° từ hai đến ba lò chợ cÆ¡ giá»›i hóa đồng bá»™, và má»™t đến hai lò chợ khai thác bằng tổ hợp giàn chống 2ANSH nhằm nâng cao sản lượng, năng suất khai thác than. Công ty cÅ©ng triển khai hệ thống tá»± Ä‘á»™ng hóa tuyến băng tải vận chuyển chính, tuyến băng tải vận chuyển trong hầm lò hiện đại nhất hiện nay của ngành Than, kết nối vá»›i trung tâm Ä‘iá»u khiển trên mặt đất qua các camera giám sát, giúp giảm nhiá»u chi phí nhân công. Äây là giải pháp mang tính Ä‘á»™t phá, lần đầu được áp dụng trong các Ä‘Æ¡n vị sản xuất than hầm lò của TKV. Phó Giám đốc Công ty Cổ phần than Mạo Khê Uông Hồng Hải cho biết: Do đặc thù là má» siêu hạng vá» khí nổ, công ty đã lắp đặt vận hành hệ thống quan trắc giám sát tập trung hiện đại nhằm giám sát và quản lý khí má» trong cả 24 giá», phục vụ sản xuất hầm lò an toàn. Trong quá trình làm việc, tại bất kỳ gÆ°Æ¡ng lò nào khi hàm lượng khí mê-tan vượt mức cho phép, hệ thống sẽ tá»± Ä‘á»™ng cắt Ä‘iện các thiết bị và gá»­i cảnh báo đến trung tâm Ä‘iá»u hành sản xuất để có giải pháp xá»­ lý tuyệt đối an toàn.

Cải thiện Ä‘iá»u kiện làm việc, nâng cao thu nhập

Hiện nay, TKV đã chủ Ä‘á»™ng ứng dụng tá»± Ä‘á»™ng hóa, tin há»c hóa vào quá trình sản xuất, kinh doanh và quản lý Ä‘iá»u hành. Từ tập Ä‘oàn đến các Ä‘Æ¡n vị thành viên Ä‘á»u đầu tÆ° mạng hạ tầng truyá»n thông số tốc Ä‘á»™ cao, kết hợp xây dá»±ng các trung tâm Ä‘iá»u khiển – giám sát tập trung hiện đại có khả năng bao quát toàn má». Äồng thá»i, tiếp tục triển khai các phần má»m ứng dụng phục vụ Ä‘iá»u hành sản xuất nhÆ° phần má»m hóa Ä‘Æ¡n Ä‘iện tá»­; quản lý, dá»± báo an toàn, sức khá»e cho thợ má», hệ thống giám sát lÆ°u chuyển than,… Không chỉ tại trụ sở chính của TKV, các Ä‘Æ¡n vị thành viên cÅ©ng mạnh dạn đầu tÆ° tin há»c hóa, tá»± Ä‘á»™ng hóa vào các công Ä‘oạn sản xuất, kinh doanh. Những quyết định đầu tÆ° này bên cạnh việc tiết giảm nhân công lao Ä‘á»™ng trá»±c tiếp, tăng năng suất lao Ä‘á»™ng còn giúp gia tăng mức Ä‘á»™ an toàn, tối Æ°u hóa quá trình hoạt Ä‘á»™ng của thiết bị sản xuất.

Công ty Than Thống Nhất là Ä‘Æ¡n vị khai thác than hầm lò có sản lượng khoảng hai triệu tấn/năm. Do khai thác ngày càng xuống sâu, áp lá»±c má» lá»›n, đá vách lở rá»i, vỉa dày cho nên từ năm 2007, Công ty đã áp dụng công nghệ giá chống thủy lá»±c ZH 1800/2500 và ZH 1600/2400 có thu hồi than nóc. Quá trình thá»±c hiện đã mang lại hiệu quả trong sản xuất do công nghệ phù hợp Ä‘iá»u kiện địa chất vỉa dày từ 5 đến 8 m, cho năng suất cao và an toàn. Có những thá»i Ä‘iểm lò chợ áp dụng công nghệ này đạt công suất 250 nghìn tấn/năm. Năm 2019, than Thống Nhất đã đầu tÆ° và Ä‘Æ°a vào hoạt Ä‘á»™ng công trình “Trạm quạt gió chính VO-22 khu Lá»™ Trí†do Hãng Ventprom (Nga) thiết kế và chế tạo, gồm hai quạt, công suất thiết kế má»—i quạt 800 kW, tốc Ä‘á»™ vòng quay 1.000 vòng/phút; lÆ°u lượng gió 40 đến 200 m³/giây. Hệ thống được Ä‘iá»u khiển qua tủ phân Ä‘oạn vào hai tủ biến tần, kết nối vá»›i phòng Ä‘iá»u khiển giám sát tập trung để quản lý, vận hành. Äầu năm 2020, Công ty tiếp tục đầu tÆ° “Hệ thống giám sát và Ä‘iá»u khiển tập trung†trị giá 35 tá»· đồng. Hệ thống có nhiệm vụ giám sát và Ä‘iá»u khiển băng tải tá»± Ä‘á»™ng trong và ngoài hầm lò, Ä‘iá»u khiển trạm Ä‘iện, trạm khí nén, trạm quạt,… Qua đó, đã giám sát, Ä‘iá»u khiển các thiết bị, phát hiện và xá»­ lý kịp thá»i sá»± cố, không để gây ách tắc trong sản xuất và giảm hÆ¡n 100 lao Ä‘á»™ng vận hành thiết bị so vá»›i trÆ°á»›c đây. Việc ứng dụng tá»± Ä‘á»™ng hóa vào sản xuất là bÆ°á»›c ngoặt có ý nghÄ©a quan trá»ng thá»±c hiện mục tiêu nâng cao năng suất lao Ä‘á»™ng, cải thiện Ä‘iá»u kiện làm việc, bảo đảm sức khá»e và tăng thu nhập cho ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng trong hầm lò.

Không chỉ dừng lại ở việc cÆ¡ giá»›i hóa, tá»± Ä‘á»™ng hóa trong sản xuất, hằng năm, TKV đã dành nguồn kinh phí gần 1.000 tá»· đồng cho công tác bảo vệ môi trÆ°á»ng. Thá»i gian qua, TKV đã trồng cây phủ xanh hÆ¡n 1.000 ha bãi thải, lắp đặt 38 hệ thống quan trắc môi trÆ°á»ng tá»± Ä‘á»™ng theo dõi lượng bụi, khí phát thải; đầu tÆ° xây dá»±ng và vận hành 45 trạm xá»­ lý nÆ°á»›c thải má», công suất hÆ¡n 120 triệu m³/năm, bảo đảm toàn bá»™ nÆ°á»›c thải hầm lò được xá»­ lý theo tiêu chuẩn môi trÆ°á»ng. Cùng vá»›i sá»± tăng trưởng vá» hiệu quả sản xuất, kinh doanh, Ä‘á»i sống ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng trong ngành Than cÅ©ng không ngừng được cải thiện và nâng cao. Tiá»n lÆ°Æ¡ng bình quân hằng tháng của ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng toàn Tập Ä‘oàn hiện đạt gần 12 triệu đồng/ngÆ°á»i, tăng gần 18 lần so vá»›i khi thành lập (năm 1995). Trong đó, tiá»n lÆ°Æ¡ng của thợ má» hầm lò năm 2018 đạt bình quân 18 triệu đồng/tháng, số thợ má» của TKV có mức thu nhập hÆ¡n 300 triệu đồng/năm ngày càng tăng và nhiá»u thợ má» có mức thu nhập hÆ¡n 400 triệu đồng/năm.

Tập Ä‘oàn hiện có 25 công ty thành viên đầu tÆ° xây nhà ở tập thể cao tầng cho công nhân vá»›i gần 4.000 phòng. Tất cả các phòng Ä‘á»u được trang bị Ä‘iá»u hòa, máy giặt, khu rèn luyện thể chất, nhà sinh hoạt văn hóa phục vụ Ä‘á»i sống tinh thần thợ má». Ngoài các chính sách đối vá»›i ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng theo quy định chung của Nhà nÆ°á»›c, TKV còn có các chế Ä‘á»™ phúc lợi đặc thù cho thợ hầm lò nhÆ° miá»…n chi phí đào tạo nghá», Ä‘iá»u trị rá»­a phổi, bố trí xe ô-tô Ä‘Æ°a đón Ä‘i làm, suất ăn định lượng, tắm nÆ°á»›c nóng và giặt quần áo bảo há»™ lao Ä‘á»™ng sau ca làm việc, hằng năm Ä‘i tham quan, du lịch trong nÆ°á»›c và nÆ°á»›c ngoài. Dá»± kiến trong năm nay, 10 Ä‘Æ¡n vị khai thác than hầm lò của Tập Ä‘oàn Ä‘á»u đồng loạt đầu tÆ°, Ä‘Æ°a hệ thống tá»± Ä‘á»™ng hóa trạm khí nén vào hoạt Ä‘á»™ng. Hiện TKV đã có 10 trong số 13 Ä‘Æ¡n vị đầu tÆ° hệ thống tá»± Ä‘á»™ng hóa tuyến băng tải chính trong hầm lò ra ngoài mặt bằng. NhỠáp dụng tá»± Ä‘á»™ng hóa, tin há»c hóa trong sản xuất và chế biến than, TKV đã tiết giảm được hÆ¡n 900 lao Ä‘á»™ng; năng suất lao Ä‘á»™ng bình quân đạt 714 tấn than/ngÆ°á»i trong năm 2019, tăng 12% so năm 2018. Lợi nhuận kinh tế từ việc áp dụng tá»± Ä‘á»™ng hóa, tin há»c hóa toàn Tập Ä‘oàn Æ°á»›c đạt 260 tá»· đồng/năm.

Chủ tịch Há»™i đồng thành viên TKV Lê Minh Chuẩn khẳng định: Ứng dụng công nghệ hiện đại trong khai thác than và đào lò là nhiệm vụ quan trá»ng, cấp bách của Tập Ä‘oàn nhằm tăng năng suất, sản lượng than khai thác, cải thiện Ä‘iá»u kiện làm việc của ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng, nâng cao mức Ä‘á»™ an toàn và hiệu quả sản xuất, kinh doanh. Thá»i gian qua, mặc dù có nhiá»u cố gắng trong đầu tÆ° cÆ¡ giá»›i hóa, nhÆ°ng kết quả vẫn chÆ°a đạt yêu cầu so vá»›i kỳ vá»ng của tập thể lãnh đạo TKV. Thá»i gian tá»›i, lãnh đạo Tập Ä‘oàn yêu cầu giám đốc các công ty thành viên cần mạnh dạn, sáng tạo và quyết liệt hÆ¡n nữa trong chỉ đạo, áp dụng mạnh mẽ cÆ¡ giá»›i hóa, tá»± Ä‘á»™ng hóa vào sản xuất. Äồng thá»i, đánh giá lại địa chất mỠđể có giải pháp đầu tÆ° hiệu quả, phù hợp Ä‘iá»u kiện từng má»; xây dá»±ng mô hình Ä‘iểm, các Ä‘Æ¡n vị mÅ©i nhá»n, đầu tàu thá»±c hiện cÆ¡ giá»›i hóa để đánh giá, tổng kết rút kinh nghiệm, từ đó nhân rá»™ng trong toàn Tập Ä‘oàn.